Overwinteren

Naast het voorkomen dat de dieren ontsnappen zijn goede overwinterplaatsen een belangrijke voorwaarde. In mijn tuin heb ik verhoogde bedden aangelegd van stenen en puin (zie ook: aanleg en onderhoud) Deze bedden zijn tot ongeveer 1 meter hoog en liggen ook tegen de schutting. Ze zijn afgedekt met een laag grond en bijna helemaal begroeid. Het geheel heb ik aan de zichtzijde afgewerkt met delen van muurtjes, zoals je kunt zien op de foto's. Deze constructie werkt goed, de hagedissen vinden hierin genoeg schuilplaatsen en overwinterplaatsen. Voor de dieren is het gemakkelijk deze "hopen" op diverse plaatsen van boven en via de zijkanten binnen te komen. Aan te raden is om gebruik te maken van 40 of 60 mm dikke PVC-pijpen. Plaats de pijpen zodanig dat de dieren vanaf de zijkanten en van bovenaf tot onderin deze “puinhopen” kunnen komen (zie foto). Deze PVC pijpen eerst opruwen aan de binnenkant door er dun cement doorheen te gieten. Belangrijk is dat er tussen het puin voldoende open ruimtes blijven. Wanneer je deze hopen met grond bedekt dien je ze dus niet "in te wateren". Planten, en met name veel inheemse flora, maar ook allerlei rotsplanten zullen uitstekend groeien op zo'n luchtig geheel. Zelf breng ik in het late najaar, als de dieren al lang in rust zijn, een dikke laag afgevallen blad aan als extra isolatiepakket.

Waar gaan de hagedissen in winterslaap?

Belangrijk om te weten! Dat is de plaats waar in het vroege voorjaar (en natuurlijk het najaar) het eerst en het langst de zon schijnt. Daar kunnen ze direct naast hun winterverblijf opwarmen in de eerste voorjaarszon (en de laatste najaarszon).

Ik had mij vergist en dacht dat de dieren de warmste plek zouden kiezen; namelijk onder of tegen het huis, niet dus! Houd hier rekening mee wanneer U de tuin gaat aanpassen of aanleggen.
In plaats van gedeelten van de tuin op te hogen met puin om overwinterplaatsen te creëren kunnen natuurlijk ook enkele flinke kuilen gegraven worden en die vullen met puin en daarna weer afdekken met een laag grond. Op die manier zijn de dieren ook goed beschermd tegen vorstperiodes. Pas op: eerst de hoogte van het grondwater in de winter vaststellen! Die kan enorm verschillen met de grondwaterhoogte in de zomer en op die manier zouden veel dieren tijdens de winterslaap kunnen verdrinken. Denk wel weer aan de toegangsmogelijkheden voor de dieren, dus zorg ook hier voor doorgangetjes en pijpen tot onderin het puin. Bij langdurige strenge vorst dek ik de opgehoogde overwinterplaatsen tijdelijk af met noppenfolie, dat werkt tot nu toe goed. Er zijn natuurlijk meer mogelijkheden om deze overwinteringsplaatsen tegen bevriezing te beschermen. Experimenteren met elektrische verwarmingskabels of kleine benzinekacheltjes, zoals wijnboeren wel eens gebruiken, is zeker aan te raden. Ik heb in winters nog nooit dieren verloren ondanks meerdere perioden van ruim tien graden vorst. Belangrijk is dat de dieren de hele tuin en dus de overwinterplaatsen goed kennen. Plaats nieuwe dieren daarom in het voorjaar in de tuin en NOOIT tegen het einde van de zomer. Zodoende hebben ze een heel seizoen de tijd om de tuin te leren kennen en een goede overwinterplek te vinden.
Voor juvenielen maak ik een uitzondering; zij overwinteren in de koelkast of de schuur. De plastic bakjes waarin de Chinees de bami thuis bezorgt zijn hiervoor heel geschikt. Wel eerst een paar gaatjes in de wanden en deksel prikken en vervolgens vullen met een laagje vochtige grond daarna afdekken met dode bladeren. Op die manier heb je goede controle en kan je eventueel de winterslaap inkorten. Andere plaatsen zijn natuurlijk ook mogelijk, maar let er op dat de temperatuur niet boven de 8-10 graden komt. In dat geval blijven de dieren actief en verbruiken dus te veel energie. In mijn overwinterkoelkast heerst een temperatuur tussen de 4 en 6 graden. Dat gaat prima, wel regelmatig een beetje bevochtigen. De schildpadden overwinteren niet vrij in de tuin. Ik verzamel ze in oktober en plaats ze in een overwinterkist in de schuur (zie de foto) Deze kist vul ik voor ¼ met vochtige grond en bladeren. Het is aan te raden om de dieren na het verzamelen enkele uren in een laagje water te zetten om zodoende de ontlasting te bevorderen. De schuur met de overwinterkist houd ik vorstvrij met een klein elektrisch kacheltje. Waar de padden en de kamsalamanders overwinteren ben ik niet zeker van. Wel zie ik de kamsalamanders al zeer vroeg in het jaar in de vijver, meestal al in januari of februari.